W przyszłym roku rozpocznie się renowacja barokowych organów w katedrze w Pelplinie. Dzięki wsparciu Polskich Sieci Elektroenergetycznych
Renowacja pelplińskich organów
Organy katedry pelplińskiej z końca XVII wieku doczekają się remontu. Projekt realizuje Diecezja w Pelplinie we współpracy z mecenasem organów – Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi - krajowym operatorem systemu przesyło- wego. Prace rewitalizacyjne rozpoczną się na początku przyszłego roku.
Zaplanowane prace będą polegały m.in. na rozbudowie i przebudowie kanałów powietrznych całego systemu powietrznego, włącznie z przyłączami do głównych miechów (wraz z ich re- gulacją), powiększeniu przekroju kana- łów powietrznych, właściwym ułożeniu ich toru i prawidłowym przyłączeniu do miechów oraz (z drugiej strony) do wiatrownicy. Diecezja w Pelplinie roz- buduje też ciąg piszczałkowy i doda nowe pierścienie strojeniowe na niemal wszystkich metalowych głosach, z za- chowaniem zabytkowej substancji piszczałek. Korekcie intonacji i strojeniu będą podlegać wszystkie 43 głosy języ- kowe. By instrument mógł odzwiercie- dlać barokowe instrumentarium orga- nowe, dojdzie także do regulacji gry i traktury rejestrowej we wszystkich sekcjach oraz wykonania klawiatury pedałowej z tzw. krótką oktawą.
Historia dźwiękiem pisana
Opactwo cysterskie w Pelplinie było aktywnym ośrodkiem muzycznym nie tylko w średniowieczu, w czasie hege- monii chorału gregoriańskiego. Nie przestało nim być również wtedy, kiedy pojawiła się tam polifonia i muzyka organowa. W XVI w. obok śpiewów
chorałowych podczas obrzędów litur- gicznych w pelplińskim kościele cyster- skim zaczęła rozbrzmiewać muzyka organowa. Pierwsze informacje doty- czące instrumentu pochodzą dopiero z XVII wieku.
W 1648 r. gdański organmistrz za sumę 240 florenów dokonał wymiany miechów, a 12 lat później Michał Uden z Gdańska za sumę 120 florenów prze- prowadził remont organów: nastroił piszczałki i wmontował nową klawia- turę manuałową z kości słoniowej. Organy funkcjonowały jeszcze przez kilkanaście lat. Towarzyszyły śpiewowi „Te Deum” w czasie wizyty króla Jana III Sobieskiego w pelplińskim klaszto- rze w 1677 r. W tym samym roku po- wstała potrzeba zbudowania nowego instrumentu. Do podjęcia tego dzieła przyczynił się organista klasztorny Maurycy Szlewicz.
Działania zrealizowano w transepcie nad wejściem prowadzącym do kruż- ganków. Za budowę w latach 1677–1680 odpowiadał organmistrz Johann Georg Wolff z Gdańska. Snycerkę w baroko- wym prospekcie wykonał Mateusz Scholler z Gniewa. Pelplińskie barokowe organy funkcjonowały w kościele cy- sterskim przez blisko 200 lat. Odkąd
kościół stał się katedrą (1824 r), na pierwszy plan wysunęły się tzw. organy główne zbudowane w latach 1844–1845.
Na przestrzeni lat barokowe organy wielokrotnie przebudowywano i pod- dawano różnym zabiegom renowacyj- nym. U progu trzeciego tysiąclecia przystąpiono do prac rekonstrukcyj- nych, by przywrócić ich pierwotne brzmienie sprzed 300 laty. W tych pracach wykorzystano zachowane ele- menty pierwotnych organów, a także informacje dotyczące ich zespołu dźwię- ku. Po 20 latach biskup pelpliński Ryszard Kasyna zlecił przegląd instrumentu, aby równocześnie z podjętymi pracami re- nowacyjnymi w katedrze pelplińskiej, nadać nowy blask instrumentowi.
Pelplińskie organy, należą do 12 naj- wspanialszych zabytków budownictwa organowego na świecie, wytypowanych przez Międzynarodowe Towarzystwo Przyjaciół Organów w Paryżu i są jed- nym z nielicznie zachowanych w Euro- pie XVII-wiecznych instrumentów ba- rokowych. Organy są nieodłącznym elementem Międzynarodowego Festi- walu Muzyki Organowej, który co roku odbywa się w pelplińskiej katedrze.
ks. ŁUKASZ KĄTNY
