25 listopada Kościół wspomina w liturgii świętą Katarzynę Aleksandryjską, dziewicę i męczennicę.
Katarzyna żyła w IV wieku w Egipcie. Według przekazów, była córką króla Aleksandrii. Wyróżniała się nieprzeciętną inteligencją, ale i nadmierną dumą. Przypadek zrządził, że po śmierci rodziców na swojej drodze spotkała pustelnika, od którego usłyszała o Jezusie. To spotkanie pozostawiło trwały ślad w jej życiu, bowiem postanowiła zostać chrześcijanką.
O jej życiu wiemy głównie z przekazów i legend. Jedna z nich mówi, że podczas święta ofiarnego dla jednego z rzymskich bóstw swoją elokwencją wprawiła w zakłopotanie cesarza Maksencjusza. Zdenerwowany cesarz kazał wezwać na dwór 50 filozofów i mistrzów retoryki, aby ci dyskutowali z młodą chrześcijanką na temat religii bóstw rzymskich i chrześcijaństwa. Legenda mówi, że Katarzyna z takim mistrzostwem i w tak przekonywujący sposób zaprzeczała argumentom mędrców, że w efekcie wszyscy przeszli na chrześcijaństwo.
Katarzyna znalazła się w więzieniu, gdzie odwiedzała ją żona cesarza, która także przeszła na chrześcijaństwo. Dowiedziawszy się o tym rozwścieczony cesarz kazał przymocować młodą chrześcijankę do koła, w które powbijano gwoździe. Na śmierć przez ścięcie głowy skazał także swoją żonę, która chciała się wstawić za męczennicą.
Męczeństwo Katarzyny miało miejsce prawdopodobnie w 306 roku. Według legendy, ciało męczennicy przenieśli aniołowie z Aleksandrii do kościoła klasztornego na Górze Synaj, gdzie w VI wieku zbudowany został klasztor św. Katarzyny i gdzie relikwie świętej przebywają do dziś.
Św. Katarzyna – obok św. Małgorzaty i Barbary - jest jedną s „trzech świętych Dziewic”. Kult św. Katarzyny znany początkowo w Egipcie, rozpowszechnił się na cały chrześcijański Wschód, a jego centrum była Góra Synaj. W Kościele Zachodnim znany jest od VIII wieku. Cześć św. Katarzyny w średniowieczu propagowali benedyktyni z opactwa Monte Cassino. Jest ona także patronką franciszkańskiego kościoła w Betlejem. Kościół św. Katarzyny przylega do bazyliki Narodzenia Pańskiego i jest "świętym miejscem", do którego przybywają pielgrzymi.
Za swoją patronkę obrali ją m.in. nauczyciele, uczniowie, studenci, filozofowie, mówcy, bibliotekarze, księgarze, kolejarze. W Paryżu jest patronką krawcowych i modystek – „Catherinettes”. Powstało też wiele świątyń pod wezwaniem świętej, również w Polsce . Za swoją patronkę obrały Katarzynę także liczne miasta, w Polsce, m.in. :Działdowo, Dzierzgoń, czy Nowy Targ. Jest też patronką uniwersytetu w Paryżu. Jest wspomożycielką cierpiących na migreny i choroby języka, pomaga w poszukiwaniu topielców. W ikonografii przedstawiana jest najczęściej z kołem, na którym była torturowana.
Z osobą św. Katarzyny wiązały się przysłowia dotyczące Adwentu oraz obserwacji pogody. Do dziś jeszcze w regionach wiejskich obszaru niemieckiego „taniec Katarzyny” kończy okres tańców i zabaw i zaczyna Adwent, gdyż – jak mówi przysłowie – „Katarzyna zamyka skrzypce”. Na wsiach kończy się czas spędzania owiec z pastwisk. W „dzień Katarzyny” dziewczęta pracujące w gospodarstwach mogły zmieniać swoich chlebodawców.
A w Polsce mówi się, że „Katarzyna Adwent zaczyna”, „Wigilia na Katarzyny wróży, jaka pogoda w lutym służy”, czy „W Katarzyny dzień jaki, cały grudzień taki”. Ale także: „święta Katarzyna śmiechem, święty Andrzej grzechem”.
Teresa Sotowska (KAI) / Warszawa
Katolicka Agencja Informacyjna
