18 października Kościół czci św. Łukasza - patrona lekarzy i innych pracowników służby zdrowia.

św. Łukasz

     Święty Łukasz pochodził z pogańskiej rodziny z Antiochii Syryjskiej. W starożytności Antiochia słynęła z wyższych szkół i ożywionego życia kulturalnego. Tu Łukasz otrzymał staranne wykształcenie humanistyczne i zawodowe. Z zawodu był lekarzem. Po przyjęciu wiary chrześcijańskiej cały swój talent i wykształcenie zaangażował do głoszenia Ewangelii. Stąd w ówczesnych kręgach chrześcijańskich był znany jako Ewangelista. W połowie pierwszego wieku przyłączył się do św. Pawła w czasie jego drugiej podróży misyjnej. Miało to miejsce w Troadzie, w Azji Mniejszej. Następnie przez jakiś czas przebywał w nowozałożonym kościele w Filippi w Macedonii, gdzie organizował pomoc materialną dla św. Pawła w Tesalonikach, a potem w Koryncie. Po siedmiu latach (ok. 58 r.) ponownie przyłącza się do św. Pawła i razem z nim udaje się do Jerozolimy.     Następnie towarzyszy św. Pawłowi w czasie jego dwuletniego pobytu w więzieniu w Cezarei Nadmorskiej. Mieszkał tam w domu św. Filipa. W tym czasie, poza głoszeniem Ewangelii, pomocą materialną i duchową dla św. Pawła zaczął systematycznie gromadzić materiały do Dziejów Apostolskich, które przypuszczalnie zaplanował napisać jako dokumentację służącą do przedstawienia cesarzowi rzymskiemu w czekającym św. Pawła procesie w Rzymie.

     Z Cezarei Łukasz udaje się wraz ze św. Pawłem w podróż do Rzymu. Opisał ją dokładnie w Dziejach Apostolskich (rozdz. 27 i 28). W Rzymie pozostał z niewielkimi przerwami przez cały czas trwania uwięzienia św. Pawła, będąc świadkiem jego śmierci męczeńskiej. W Rzymie Łukasz poznał św. Marka ewangelistę. Strannie przestudiował napisaną przez niego ewangelię i sam zaczął pisać Ewangelię oraz przygotowywać drugie wydanie Dziejów Apostolskich.

     Według tradycji kościelnej po śmierci Pawła św. Łukasz udał się do Achai (Grecja środkowa), gdzie wydał Ewangelię i Dzieje Apostolskie. Jako 84 letni starzec miał ponieść śmierć męczeńską w Beocji (Grecja północna). W 357 r. jego relikwie przeniesiono do Konstantynopola. W XIII w. relikwie te miały być przeniesione do Padwy.

     W swojej Ewangelii św. Łukasz ukazuje Chrystusa jako centrum całej historii ludzkiej. Natomiast w Dziejach Apostolskich skupia uwagę na działalności apostolskiej św. Piotra i św. Pawła, wskazując na szczególną rolę Ducha Świętego w powstaniu i rozwoju Kościoła w pierwszych latach jego istnienia. Ponieważ swoje ujęcie Ewangelii rozpoczyna od opisu modlitwy kapłana Zachariasza w świątyni jerozolimskiej, dlatego przypisano mu symbol wołu z wizji prorockiej Ezechiela (1,10). Malarze przedstawiają go zatem najczęściej wraz z podobizną wołu. Najstarszy obraz przedstawia Łukasza jako brodatego mężczyznę w stroju rzymskim ze zwojem księgi. Rzadko malarze podkreślają, że był lekarzem, ale wielokrotnie ukazują go jako portrecistę NMP. Pogląd, że Łukasz był malarzem opiera się na plastycznym przedstawianiu przez niego wielu scen w Ewangelii. Dlatego Ewangelia Łukasza inspirowała malarzy do przedstawiania takich obrazów, jak zwiastowanie NMP, nawiedzenie św. Elżbiety, narodzenie Jezusa, pokłon pasterzy, ofiarowanie Pana Jezusa w świątyni jerozolimskiej, dobry Samarytanin, syn marnotrawny, Dobry Pasterz i zagubiona owca, krwawy pot Jezusa w Ogrodzie Oliwnym itp.

ks. Stanisław Mędala CM