Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca "Przodkowianie" - pod taką właśnie nazwą funkcjonuje w Przodkowie od lat dwudziestu. Jednakże korzenie regionalnej grupy tanecznej sięgają roku 1953, kiedy to z inicjatywy kierownika Szkoły Podstawowej w Przodkowie, Tadeusza Bronka, powstał pierwszy zespół artystyczny. Podczas jubileuszowego występu na scenie zaprezentowały się cztery pokolenia "Przodkowian".
Sobotni pokaz KZPiT "Przodkowianie" był podróżą w czasie, bo przypomniano historię zespołu, przypomniano dawne tańce i układy, podziękowano dawnym opiekunom artystycznym grupy.
Z historii zespołu tanecznego przy szkole w Przodkowie:
"Na początku zgłosiło się szesnaście dziewcząt – pełnych zapału, energii i pasji. Chłopcy, jak to bywało w tamtych czasach, nie byli jeszcze przekonani do tańca, więc próby odbywały się w żeńskim składzie. Nie było wtedy akompaniatora – wszystkie tańce i śpiewy powstawały przy własnym śpiewie i ogromnym entuzjazmie młodych tancerek. Pierwsze występy odbywały się podczas szkolnych i gminnych uroczystości – na
akademiach, choinkach noworocznych czy spotkaniach w Domu Opieki w Kobysewie.
Zespół szybko stał się dumą szkoły i całej społeczności Przodkowa. W roku 1954 opiekę nad zespołem przejęła Małgorzata Bronk, tancerka
Regionalnego Zespołu Kaszubskiego „Kaszuby” z Kartuz. To właśnie wtedy zespół otrzymał pierwsze stroje ludowe i zaczął zdobywać nagrody – już w tym samym roku zajmując I miejsce w powiatowych eliminacjach.
Niedługo potem dołączył akompaniator – pan Bliźniewski, co pozwoliło wzbogacić muzyczne brzmienie grupy.
Kolejne lata to nieustanna praca, występy i sukcesy – zespół tańczył m.in. w Kartuzach, Żukowie, Kobysewie, na gminnych uroczystościach i festynach. Dzieci z dumą prezentowały kaszubskie tańce: Koseder, Jachôł Bëla, Walery, Młeja Tonia czy Szepra – tańce, które dziś są nieodłączną częścią naszego repertuaru.
Ogromną rolę w rozwoju zespołu odegrała pani Krystyna Kilińska, która objęła prowadzenie grupy w 1954 roku i z oddaniem kierowała nią aż do 1961 roku. To dzięki jej pasji, cierpliwości i ogromnemu sercu zespół zdobywał coraz wyższe miejsca w konkursach i przynosił dumę całej społeczności.
Mimo trudnych warunków – bez sali, bez muzyki, często przy własnym śpiewie – pani Krystyna Kilińska potrafiła rozkochać dzieci w tańcu i tradycji. Jej praca, poświęcenie i wiara w sens tego, co robiła, na zawsze pozostaną w historii zespołu – jako piękny fundament, na którym „Przodkowianie” budują swoją przyszłość.
W roku 1969 w Szkole Podstawowej w Przodkowie pojawiło się nowe pokolenie, które z pasją podjęło kaszubską tradycję tańca i śpiewu.
To właśnie wtedy Genowefa Klawikowska, wychowawczyni klasy pierwszej i drużynowa zuchów, dostrzegła w swoich uczniach nie tylko zapał, ale i talent do występów. Z jej inicjatywy powstał zespół regionalno-taneczny, który ożywił kaszubską kulturę w szkolnych murach i w sercach młodych ludzi.
W latach 70. zespół rozwijał się dynamicznie pod opieką druhny Klawikowskiej. Występował podczas uroczystości gminnych i szkolnych – na Dzień Nauczyciela, Dzień Kobiet, akademie pierwszomajowe czy święta państwowe, zawsze wzbudzając zachwyt publiczności.
W roku 1975 zespół wziął udział w Powiatowym Przeglądzie Szkolnych Zespołów Artystycznych, a niedługo potem reprezentował gminę w akcji „Świat Dziecka” w Sopocie. Akompaniowała mu wtedy Teresa Gąska, a młodzi tancerze i śpiewacy z Przodkowa zachwycali swoją naturalnością i energią.
Zespół coraz częściej gościł także w mediach. W roku 1977 jego występ został nagrany w programie telewizyjnym „Bartek przy kominku” na Helu, a w tym samym roku grupa zdobyła II nagrodę w radiowym festiwalu folklorystycznym.
Były to wyjątkowe chwile – świadectwo, że młodzi artyści z małej miejscowości potrafili podbić serca widzów w całym regionie.
Kolejne lata przynosiły następne sukcesy: w 1978 roku zespół zdobył II i III nagrodę w rejonowych eliminacjach zespołów tanecznych w Kartuzach, a rok później – I miejsce w eliminacjach rejonowych i III miejsce w wojewódzkich. To był czas radości, rozwoju i dumy z kaszubskiego dziedzictwa.
W 1980 roku do zespołu dołączył akompaniator Mirosław Sobisz, który wniósł świeżość i nowe muzyczne brzmienie.
Rok później – w lipcu 1981 – zespół przeżył wyjątkowy moment: pierwszy zagraniczny wyjazd artystyczny do Francji, do miejscowości La Petite Pierre. Tam młodzi tancerze po raz pierwszy zaprezentowali kaszubskie tańce i pieśni poza granicami Polski, zdobywając serca francuskiej publiczności.
W 1983 roku do pracy w Szkole Podstawowej w Przodkowie dołączył Jerzy Soliwoda – instruktor i choreograf z pasją, doświadczeniem i wielkim sercem do tańca. Pod jego kierunkiem zespół rozwinął się artystycznie, wzbogacił repertuar i zyskał nowe oblicze. Będąc aktywnym tancerzem Zespołu Pieśni i Tańca Gdańsk reprezentującego Polskę na scenach międzynarodowych znajdował czas na naukę nowych tańców, kroków i układów dla członków zespołu “Małe Kaszuby”. Jego zaangażowanie i profesjonalizm zostały nawet opisane w publikacjach
Akademii Wychowania Fizycznego, co podkreślało wagę jego pracy. Dzięki niemu zespół przez kolejne lata utrzymywał wysoki poziom artystyczny i stał się wzorem dla innych grup w regionie.
W latach dziewięćdziesiątych zespół kontynuował działalność w duchu szkolnym, ale z niezmienną pasją i oddaniem. Występował podczas świąt państwowych, akademii i dożynek, podtrzymując kaszubskie tradycje i ucząc młodych ludzi dumy z własnych korzeni. To właśnie dzięki takim osobom jak Genowefa Klawikowska, Mirosław Sobisz i Jerzy Soliwoda, tradycja przetrwała – przekazywana z pokolenia na pokolenie, w
rytmie serca i w tańcu, który do dziś łączy mieszkańców Przodkowa.
Rok 1998 zapisał się w historii zespołu jako czas zmian, otwierający nowy rozdział pełen energii i artystycznych ambicji. Dzięki wsparciu, zaangażowaniu i staraniom ówczesnego dyrektora Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum w Przodkowie, a jednocześnie choreografa i instruktora tańca — Jerzego Soliwody — do zespołu dołączyła nowa akordeonistka oraz nauczycielka śpiewu i tańca — Krystyna Zalewska.
Jej przybycie wniosło do zespołu świeżość, profesjonalizm i stabilne zaplecze muzyczne. Dzieci mogły rozwijać swoje umiejętności pod okiem doświadczonej instruktorki, która z pasją tworzyła repertuar i dbała o muzyczną stronę działalności grupy. W działaniach wspierała ją Katarzyna Zalewska, nauczycielka muzyki w szkole podstawowej w Przodkowie a osobiście także córka. Wspólnie tworzyły zgrany duet instruktorski, który zapewniał zespołowi kompleksowe przygotowanie muzyczne. Dzięki Katarzynie próby wokalne stały się bardziej dynamiczne i dostosowane do możliwości dzieci a repertuar zespołu wzbogacił się o nowe aranżacje i interpretacje. Ich współpraca, w połączeniu z pracą Jerzego Soliwody w obszarze choreografii, stała się fundamentem dalszej działalności Zespołu „Małe Kaszuby”,
dając mu nowy impuls, świeżą energię oraz potencjał do przyszłych sukcesów.
Ogromną rolę w budowaniu autentycznego klimatu występów odegrała kapela, w której
skład weszli:
Wspomniana Katarzyna Zalewska, ale także; Jarosław Went, Daniel Went, Karolina Went oraz Zenon Pyszka. To właśnie ich muzyka nadawała rytm, duszę i prawdziwe ludowe brzmienie każdemu występowi.
„Małe Kaszuby” szybko stały się rozpoznawalnym elementem życia kulturalnego Przodkowa. Zespół regularnie występował podczas uroczystości gminnych, szkolnych i regionalnych, m.in. w restauracji Pomerania, na dorocznych świętach, akademiach oraz festynach. Pojawił
się również na większych wydarzeniach – takich jak Tydzień Kaszubski czy liczne festiwale folklorystyczne.
Nowa energia i pasja szybko zaczęły przynosić efekty. „Małe Kaszuby” zdobywały kolejne wyróżnienia i nagrody:
• III miejsce w przeglądzie zespołów pieśni i tańca w Kartuzach,
• udział w IV Zjeździe Kaszubów w ramach festynu europejskiego,
• oraz I miejsce w II Powiatowym Festiwalu Folklorystycznym w Krzesznie w 2006 roku – będące symbolicznym ukoronowaniem kilku pierwszych lat ciężkiej, konsekwentnej pracy.
Lata 1998–2005 można więc nazwać czasem odrodzenia zespołu. Dzięki zaangażowaniu Krystyny i Katarzyny Zalewskich, wsparciu kapeli, dzieci i rodziców, „Małe Kaszuby” na trwałe wpisały się w życie kulturalne Przodkowa i całego regionu, stając się mostem łączącym przeszłość z przyszłością kaszubskiej tradycji.
Po wielu latach istnienia szkolnego zespołu „Małe Kaszuby”, który z pasją pielęgnował kaszubskie tradycje i reprezentował Przodkowo na lokalnych scenach, przyszedł czas na nowy rozdział.
W 2005 roku członkowie zespołu “Małe Kaszuby”, którzy kończyli gimnazjum wyrazili chęć dalszego uczestniczenia w zespole. Krystyna Zalewska, Katarzyna Zalewska oraz Jerzy Soliwoda postanowili na prośbę absolwentów utworzyć oddzielną grupę pod nazwą Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Przodkowianie”. Było to możliwe dzięki pomocy i wsparciu wielu osób w tym wójta Gmina Przodkowo.
To właśnie ta decyzja zapoczątkowała nową epokę w historii przodkowskiego folkloru.Nazwa „Przodkowianie” nie była przypadkowa – nawiązywała do dumy z własnych korzeni, z gminy Przodkowo, która od lat była miejscem, gdzie muzyka, taniec i tradycja splatały się
w jedną wspólnotę. Zespół zaczął koncertować w regionie i poza nim, reprezentując Kaszuby na festiwalach w Polsce i za granicą.(...)
W 2013 roku kierownictwo artystyczne na stałe objął Jerzy Soliwoda, który odbudował zespół po odejściu 13 par tanecznych.
Lata 2016–2019 – Międzynarodowa scena „Przodkowianie” zaczęli promować kulturę kaszubską poza granicami kraju.
Występowali na festiwalach w Niemczech, na Litwie, w Belgii, na Ukrainie i we Włoszech.
Szczególnym momentem był udział w Dożynkach Prezydenckich w Spale, gdzie zespół reprezentował Pomorze, a także udział w prestiżowym festiwalu Tęcza w Polanicy-Zdroju, zakończony zdobyciem I miejsca.
W 2017 roku zespół wystąpił podczas Tygodnia Kultury Beskidzkiej, a po zakończeniu koncertów członkowie wyjechali wspólnie do Włoch – łącząc taniec, przyjaźń i wakacyjny odpoczynek.
Te lata to również czas koncertów w Truskawcu, Brukseli i Budapeszcie – w miejscach, gdzie kaszubski taniec i śpiew wzruszały Polonię i zagraniczną publiczność.
Rok 2020 – Jubileusz i pandemia
W 2020 roku zespół planował obchody 15-lecia, lecz pandemia uniemożliwiła organizację koncertu. Mimo to członkowie zespołu nie poddali się – spotykali się online, ćwiczyli, a w wakacje wyjechali do Krynicy Morskiej, gdzie odbył się koncert dla gości ośrodka „Delfin”. Zespół wziął też udział w internetowej edycji „Bluesa w Leśniczówce” w Mirachowie.
Rok 2021 – Powrót na scenę i nowe początki
Po pandemii nadszedł długo wyczekiwany moment – powrót na scenę. „Przodkowianie” wystąpili podczas Międzynarodowych Spotkań z Folklorem „Muzyka Regionów” w Lęborku, a także powołali do życia Stowarzyszenie Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Przodkowianie”, które wspiera działalność zespołu i rozwija jego projekty artystyczne.
Rok 2022 – Płyta, nagrody i artystyczne eksperymenty
To rok pełen muzycznych emocji. Zespół zdobył tytuł „Hit Promocji Regionu Roku 2022”, wystąpił w Piszu, Władysławowie i na koncertach łączących blues z folklorem. Wspólnie z Romanem Puhovsky’m oraz Janem Gałachem nagrano płytę, na której znalazły się m.in. utwory „Poranny wiew” i „W przodkowskich stronach” – piosenki, które dzisiaj mogliśmy usłyszeć. To projekt, który połączył tradycję z nowoczesnym brzmieniem i pokazał, że muzyka kaszubska może być ponadczasowa.
Lata 2023–2025 – Festiwale, podróże, śluby i duma z tradycji
W kolejnych latach zespół nie zwalniał tempa.
Występował podczas Tygodnia Kultury Beskidzkiej, Jarmarków Kaszubskich, Dożynek, Kiermaszy Świątecznych i międzynarodowych festiwali – w Bułgarii, Portugalii (Porto) i na Węgrzech (Budapeszt).
Zespół uczestniczył też w widowisku „Òżniwinë” w Wejherowie, prezentując dawne kaszubskie obrzędy żniwne. Spektakl ten powstał we współpracy z Witosławą Frankowską oraz Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Był hołdem dla tradycji kaszubskich dożynek, ukazującym w tańcu, śpiewie i słowie codzienność ludzi, którzy od pokoleń żyli w rytmie natury – od pierwszego siewu po ostatni snop złożony w stodole. Spektakl dożynkowy był niezwykłym wydarzeniem w historii zespołu.
Stworzono poetycką opowieść o pracy na roli, o wdzięczności za plony i o radości wspólnego świętowania.
To także czas osobistych chwil – w zespole zawarto na przestrzeni kilku lat w sumie 10 małżeństw - na ślubnym kobiercu stanęły tancerki, tancerze oraz członek kapeli, m.in. Joanna i Jakub, Blanka i Jakub, Karolina i Dawid, Aleksandra i Bartłomiej, Aleksandra i Marcin.
„Przodkowianie” to naprawdę rodzina – złożona z ludzi, których połączył taniec, muzyka i wspólne wartości. "
(rozszerzymy)
