Friedrich Lorentz został uhonorowany tablicą na Kaszubskim Dworze w Kartuzach. Ten niemiecki badacz języków słowiańskich położył wielkie zasługi dla języka i kultury materialnej Kaszub. Z inicjatywą wyszło Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach im. F. Brzezińskiego.
Urodzony w Meklemburgii Friedrich Lorentz pojawił się w Kartuzach w 1904 r., w wieku 34 lat. Był już wtedy doktorem językoznawstwa i slawistyki, które studiował na uniwersytetach w Heidelbergu i w Lipsku, a także uznanym w świecie nauki badaczem mowy kaszubskiej.
W 1896 r. uzyskał prywatne stypendium umożliwiające mu przeprowadzenie gruntownych badań językoznawczych wśród Słowińców i tzw. Kabatków. Pierwsze wyniki prac opublikował w latach 1903–1905 w Petersburgu.
Na stronie Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach czytamy:
"W 1907 r. Friedrich Lorentz wraz z Izydorem Gulgowskim, nauczycielem z Wdzydz Kiszewskich, poetą kaszubskim, jednocześnie publicystą, a z zamiłowania etnografem, założył w Kartuzach Verein fur Kaschubische Volkskunde ( Towarzystwo Ludoznawstwa Kaszubskiego), którego członkami zostali tacy zasłużeni działacze kaszubscy, jak lekarz i poeta Aleksander Majkowski czy też bankowiec Franciszek Kręcki.
Poza członkami – osobami prawnymi, jak np. władze samorządowe – akces do Towarzystwa zgłosił gdański Kunstverein – Towarzystwo Sztuk Pięknych (od 1909 r.). Na zasadzie wzajemności do Kunstverein wstąpiła żona I. Gulgowskiego, zamiłowana malarka. Miano jej zorganizować w Refekarzu ojców kartuzów wystawę jej prac. Z różnych względów nie doszła ona do skutku.
W latach 1911 – 1912 Lorentz współpracował z czasopismem „Gryf”, którego siedziba w tamtym czasie została przeniesiona z Kartuz do Gdańska. Ponadto podjął współpracę z założonym przez Aleksandra Majkowskiego w Gdańsku, w sierpniu 1912 r. Towarzystwem Młodokaszubów. Na prośbę członków tegoż towarzystwa opracował „Zarys ogólnej pisowni i składni pomorsko – kaszubskiej”.
W 1920 r. został członkiem Instytutu Zachodnio – Słowiańskiego w Poznaniu, a w pięć lat później – członkiem korespondentem Akademii Nauk w Leningradzie. W dwudziestoleciu międzywojennym głównymi wydawcami prac Friedricha Lorentza były polskie oficyny wydawnicze. W 1923 r. ukazała się w Poznaniu jego praca zatytułowana „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskim”, a w kilka lat później – „Gramatyka pomorska” (wznowiona przez Ossolineum w latach 1958 – 1962).
W 1924 r. wydano w Krakowie „Teksty pomorskie (kaszubskie)”, a w 1934 r. Instytut Bałtycki w opracowanej wtedy pracy zbiorowej pt. „Kaszubi, kultura ludowa i język” zamieścił „Zarys etnografii kaszubskiej” Friedricha Lorentza. W Berlinie w 1926 r. Friedrich Lorentz wydał dwie publikacje: „Geschichte der pomoranischen (kaschubischen) Sprache” i „Geschichte der Kaschuben” (ta druga została nieprzechylnie przyjęta przez Kaszubów).
Friedrich Lorentz zmarł w Sopocie 29 marca 1937 r."
(za: strona Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach)
19 grudnia 2024 r., na kilka dni przed 154. rocznicą śmierci zasłużonego naukowca, w Kartuzach odsłonięto tablicę upamiętniającą zasługi w powołaniu Kaszubskiego Towarzystwa Ludoznawczego w 1907 r. Tablicę wykonał prof. ASP w Gdańsku, Jan Szczypka.
O roli Friedricha Lorentza i jego badań dla kolejnych pokoleń Kaszubów pogadankę wygłosiła prof. UG Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk.
(rozszerzymy)
